Blog

Ik leef in een netwerk van wortels van bomen. Mijn herkomst, mijn eigen leven, de mensen om mijn heen en de dingen die ik interessant vind. Tevredenheid en een laagje dieper betrokkenheid.

Zelf volg ik grotendeels de plaats waar de wortels zijn en soms maak ik een overstapje naar een andere dichtbij zijnde wortel. Een andere kern en nieuwe sporen. Ik kan niet zomaar naar een andere plek maar ik kan wel mijn sporen in een bepaalde richting laten gaan. En zo leer ik hoe ik verder op dat pad kom.

Het is zondag 11 oktober 2015 te Makkum en dan kijken we naar de windsurfers en de golven van het water en dat doen we in het hier en nu en niet veel later. De koude lucht aanvoelen, door het zand ploeteren en vooral niets moeten. Wandelend over het resort, het IJsselmeer die zich wast, in de verte de windsurfers, de geur van het machtige water, de strandpaviljoens en de vele Duisters waar het zeker niet aan schort. De wind die je gedachten wegneemt, zwevend over het meer, steeds verder weg en dan besef je dat je alleen nog de horizon waarneemt. Het gevoel van rust krijgt steeds meer de overhand en je problemen, pijn of nare gevoelens verdwijnen vervolgens in je voetsporen. En die voetsporen zijn diep maar de golven spoelen ze weg alsof er nooit iemand liep. Sommige gedachten zijn gebleven maar daar hoeven we geen oordeel aan te geven. De gedachtemachine is uit gerateld, je bent gewoon weer jezelf en wanneer er weer automatische gedachten opkomen, dan schrijven we ze in het zand en merk op hoe het daarna met je is gesteld. En dan besef je dat dit moment van loslaten er was voor even en dan keer je weer terug naar je gehaaste leven. En toch zal je zien dat door oefening ook jij in het drukke leven je gedachten kan ordenen door ze te benoemen en ervaar hoe het je bevrijdt van alles wat de gedachtemachine laat opdoemen.

Vandaag gewandeld door het ingedijkte gebied van het Bildt, mooi weer, hier en daar nog wat ijs op de heinsloten, http://bit.ly/eZQ3mA, 

Kloosters in Friesland. Doordat de aanhangers van het protestantisme erg gekant waren tegen het vereren van heiligen, zoals dat toen in de Rooms-Katholieke kerk gebruikelijk, werden dus veel katholieke heiligdommen vernield. Maar ook vielen ze aan de Staten van Friesland en werden ze vervolgens afgebroken. Deze premonstratenzer mannenklooster stond in Hallen en was in 1163 gesticht door Frederik van Hallum. Frederik was pastoor in Hallum en had de wenst om een kloostergemeenschap te beginnen. Mede met de inkomsten uit de kerk kon hij na het overlijden van zijn moeder de stichting oprichten. Met de nodige paterniteit ontstond er dus een middeleeuwse klooster waar men ieder geval seculiere activiteiten evengoed toestond. Mariëngaarde was evengoed zoals alle middeleeuwse kloosters een welvarende klooster in het middeleeuwse Friesland waarbij landbezit het fundament was. Verder was Mariëngaarde een middeleeuwen havenplaats waar tussen Hamburg en Vlaanderen goederen werden heengevoerd en opgeslagen voor verder vervoer. Er werd dus geëxploiteerd middels uithoven naar deze stapelplaatsen.

Maandag 4 juli, de eerste echte vakantiedag in het tussenseizoen en het moment om mijn tijd ergens anders te voldoen. En waar? Camping De Lepelaar. En niet zomaar, want het is kamperen tussen de duinrozen, berken en rozenbottelstruiken. En daar werd ik dan helemaal bruin op de top van de duin. De Lepelaar ligt aan de Westerduinweg te Sint Maartenszee. Verderop zijn veel dorpjes met kleine winkeltjes.

De volgende dag ging ik naar het rustige strand Abbestee bij Callantsoog. Al in de negende eeuw was deze plek bewoond. Op de zandbank lag Kallinge en door een stormvloed ontstond het oog. Doordat het gebied steeds kleiner werd, verdween Callingen in den Oge geheel. Ook het eiland ’t Oghe werd is door de watersnood in de zestiende eeuw geheel verwoest. Vervolgens vluchtte de mensen naar een duinvallei en daar werd dus een nederzetting gesticht, Callensoog.

Het is een mooie zomerdag, veel uren zon, wandelen langs het strand, de wind door de haren, de zee die zich wast, af en toe in de verte een bui, de geur van de machtige zee, de strandpaviljoens en verder de mooie luchten. En opeens schiet er een strand bal bij windkracht 4 voorbij. Vervolgens een rennende kleuter en opa er achter aan. Maar ze kunnen het niet bijbenen en een paar honderd meter verder zie je ze beide tussen alle mensen verdwijnen.

Nog even een keer in de zee zwemmen. De golven over je heen, de smaak van het zoute water, zeilboten, zeevissers, vliegers, in de verte zeilboten, kitezeilers en zwemmend op de rug wordt het een steeds langere weg terug.

En wat mij hier vooral bind, zijn de kastelen die ik bouwde als kind. Maar deze zijn allang verdwenen en misschien is daarvan nog een zandkorrel in deze serene. En na de ondergaande zon werd zee weer verlicht door het maanlicht. Maar toen dit was verschenen, wat ik uiteraard allang alweer verdwenen.

Het is dag twee en de ochtend begint met de gezelschap van zeemeeuwen. Eerst hoor je heel zachtjes pieee en na een stukje brood veel gekrijs en wordt de camping langzaam een zeemeeuwenparadijs.

Dan maar even naar Petten. Ook hier leeft men van de bloembollenteelt en toerisme. Het heeft een bijzonder strand, want hier vind je granaat met kwartszand. Door de watersnood in de vijftiende eeuw werd Petten geheel weggeslagen. Daarom zie je hier geen duinen maar zeeweringen. Riante duinhuizen, een mooie uitkijk, een lange standafslag en een klein middelpunt van winkeltjes. Aan de zeeweg bevindt zich nog een promenade met winkeltjes en galeries. En dichtbij nog het Restaurant De Goudvis met een Sparwinkeltje. Tegenover De Goudvis bevindt zich nog het mooie oude pand van voormaling restaurant St. Maartenszee. Het is leeg en aldaar dus geen diner aan zee. En achter de dijk, niet zo belangrijk, nog het Wildrijk. Het Wildrijk is nog een enige stukje bos dat na de aanleg van de zeedijk is overgebleven. Helaas is het verboden voor onbevoegden, want het is nu een recreatieterrein voor vergenoegden. Hoezo, het behoudt van het enige overgebleven bosje? In het voorjaar is het wel een prachtig paradijs van wilde hyacinten.

Vervolgens rij ik terug naar de St. Maartensvlotbrug. De brug beweegt zicht langs de x-as en bestaan uit een op- en afrit die vanaf de wal naar een vlot leiden. Het vlot wordt dus naar de op- en afrit getrokken. Alleen het op en afrijden duurt langer, omdat het brugdek dus beduidend lager ligt.

Nog even naar de plaats waar mij moeder veel over heeft verteld. Het is Groenveld. En met aandacht kijk ik naar het huis waar zij is grootgebracht. 175 inwoners, weinig entertainment, een picknickplaats en 4 straten. De bewoners zijn daar actief in de agrarische sector. En om de molen is het de plaats van de tulpen, irissen en gladiolen. Twee honderd meter vanaf de woning op de Groenveldsdijk staat de Groenvelder. Het is een in de zestiende eeuw gebouwde grondzeiler voor het bemalen van de polder. Deze molen is voorzien van fokken en uitneembare borden. Verder is het voorzien van een stale vijzel.

De volgende dag nog even in de zon op Abbestee. Even later:’ verrek, een dik wolkendek.’ Op een gegeven moment hoor je weinig mensen meer praten, het is verlaten en er is niets achtergelaten. Ik ga naar het andere water, het eerste en tweede water ofwel het Zwanenwater. Het ligt verscholen in de duinen. Even een wandeling van 4,5 km door de duinvalleien vol bloemen en vanuit vogelkijkhutten de ganzen spotten. Door de aanleg van de zeedijk in 1596, ontstonden hier duinen, valleien en meren. Doordat men in de 17e eeuw hier zwanen fokte, gaf men het gebied zijn naam. In de tweede wereld oorlog, op 15 jan. 1941 werd hier door een Duitse nachtjager een Engelse bommenwerper van het type Armstrong Whitworth Whitley MK V neergeschoten. De brokstukken kwamen in het Zwanenwater terecht. 1 van de vijf bemanningsleden is nog vermist en er wordt aangenomen dat zijn stoffelijke resten in het Zwanenwater rusten. Het gaat om de piloot Officer Melville Percy Griffiths, toen 35 jaar oud. Het was 1941, dichtgevroren ijs, de pletter geslagen stoffelijke overschotten, brokstukken van het vliegtuig en nu het bankje ter nagedachtenis en het Commonwealth War Graves Commission, aldus de historische vereniging van Callantsoog.

Dan nog een dagje naar Schoorl aan zee. Geflankeerd door duinbossen, de zee alleen per fiets of lopend bereikbaar en veel tijdelijke seizoenbebouwing. Verder op Schoorl, een verwijzing naar lo = bos. In de tiende eeuw heette het Scoronlo. En natuurlijk bekend van het legerkamp door Duitse bezetters gebruikt als o.a. concentratiekamp. Vanuit dit kamp werden 649 joden getransporteerd. Verder, waarvan deze plaats het meest bekend is, het mooie duinbos, 1800 ha en een klimduin van 51 meter.

Ik hoor een laag indringend gekras hier aan de rand van een akker. Het is de Zwarte Kraai een sociale stakker. Ze leven hier in de half open landschappen en deze Zwarte Kraai is druk bezig zijn grote constructie daar hoog in de boom op te lappen. Twijgen, dikke takken verstevigd met modder en naast het hek het zachte materiaal van wol. En daarmee maakt hij de binnenkant vol. Nog even 30 dagen op het nest, uitvliegen, 5 dagen voedsel en dan volgend jaar het volgende broedsel.

De slingerende slag rond een staf is een symbool van geneeskracht en energie. De slang is in harmonie. Maar het was ook een slang die Eva in het Paradijs verleidde tot het eten van de verboden vrucht.  En deze twee principes worden benadrukt door zijn gespleten tong  en daarmee pleegt de slang geen ontucht. En wanneer een slang zich opricht wordt hij als een cobra een fallussymbool. En tegelijkertijd is er de slang die zich sensueel beweegt door een metropool. De slang staat ook voor eeuwigheid: de slang bijt in zijn eigen staart en verbeeldt zo de eeuwige wijsheid. De scheppende levenskracht van de slang ligt opgerold onder aan de ruggengraat en wanneer wij ons ontwikkelen en in onze kracht komen, komt deze oer energie vrij als een granaat. Deze energie stijgt langs alle chakra’s en krijgen we toegang tot nieuwe niveaus van bewustzijn waarmee de slang transformatie en wedergeboorte symboliseert in de woestijn. Leven-dood-wedergeboorte. Je laat los wat z’n langste tijd gehad heeft mits je geest in de juiste staat leeft. Gedachte, handelingen of wensen omzetten, om heelheid te bereiken.  

Kijk eens naar je gedachten in plaats van dat je de discussie ermee aangaat. Je herkent het vast wel: een gedachtenmachine dat doorratelt en de gekste dingen produceert. Luister er nooit klakkeloos naar maar bepaal zelf hoe je wilt leven. Discussie met je gedachten leidt namelijk tot meer gepieker en misschien wel tot een negatieve houding. Geef daarom je gedachten een naam en merk op dat het je bevrijdt. Oefen bijvoorbeeld met hardop praten met het verstand. Niet om ze weg te stoppen maar juist om er bewust van te zijn en je gedachten te ordenen. Jij beheerst je gedachtenmachine en de gedachtenmachine niet jou. Misschien een beetje gek maar dan is dat maar even zo.

Het buitendijkse vogelparadijs

Het is zaterdagmiddag twee april drie uur, het is een zonnige lentedag, weer tijd voor een overzijdse gluur. Na maanden binnen geweest, zijn er weer allemaal lentewaarnemingen en vogels die zingen. Het wriemelt weer van de roodborsten, mussen, merels en vooral ganzen. Met al dat gefluit ga ik er maar eens tussenuit. Eerst nog even op Maps kijken naar de mogelijkheden. De Alde Feanen, de prachtige bossen van Gaasterlân, het Geastmer Bosk, Lauwersoog of toch maar dichtbij het Noorderleeg? Toch maar het dichtstbijzijnde. Dit is vanuit Alde Leie nog op de fiets te doen. Het is een mooie route door de leijen van Het Bildt. Ik klim nog even de zeedijk op en dan opent zich het weidse landschap het Noorderleeg. Vanaf de dijk waarneem ik een krioelende menigte vogels. Het Noorderleeg is de plek in het waddengebied voor pleisterende vogels. Dit gebied kan bij storm onder water lopen. Denk bijvoorbeeld aan november 2006 toen 120 paarden na de storm in deze zomerpolder op een dobbe stonden. Door het jarenlange gebruik van kunstmest, is het gebied zeer vruchtbaar. En doordat het zo’n drassig gebied is, komen er aan het begin van het voorjaar duizenden trekvolgels op af. Deze komen uit Afrika en zijn hier voor korte tijd om hun reserves op peil te brengen. Daarna vertrekken ze weer naar het hoge noorden. Zo eenvoudig is het. Eigenlijks zijn het de revolutionaire daden van de slikwerkers. Vanaf de zeedijk zie ik tienduizenden ganzen foerageren. En ja, tussendoor zie ik af en toe een strandloper. En dat alles achter de zeedijk waar men ooit het gebied wilde aantasten door het in te polderen (Deltaplan). Even een stukje wandelen door het gebied waar borden staan die ons waarschuwen voor loslopend vee en kans op hoge vloed. Maar dat het gebied onderwater stond, is al weer een tijd geleden. En in het broedseizoen mag het gebied worden betreden; er staan geel gemarkeerde palen. Verder weet ik niet of hier ook een soort van no-flyzone voor die grotere mechanische vogels is ingesteld. Maar zo te zien zorgt de rust voor genoeg vogelrijkdom. Ik loop nog een stuk naar de bunker uit 1914. Even omhoog klimmen en genieten van het zicht op de bossen, de vuurtoren en het gele zand van het overzeese Ameland. En dan ben ik even later weer in het foerageergebied met de tienduizenden ganzen. Ik zit stil bij de drinkdobbe en elke keer wanneer er fietsers zich over de dijk bewegen, richten een aantal ganzen de kop op en kijken naar de dijktop. Opeens gaat een grote groep in een keer de lucht in. Ganzen zijn namelijk door roofdieren en mensen altijd al bejaagd. En daarom dus zo  alert. Voor het observeren van ganzen kun je dit beter in gedachten houden! Het kost hun veel energie, terwijl ze nog vierduizend kilometer of meer moeten voort zetten. Ik loop nog even over het pad tussen de ganzen en de lagere kwelder door. Ik zie nog wat steltlopers, een kudde paarden, heel veel ganzen, koolmezen op de drinkdobbe en wat grondeleenden. Weer richting de zeedijk en hier en daar schieten de ganzen weer uit het slijk.

Het Noorderleeg

Dit gebied is een belangrijk broed- en foerageergebied voor vogels. Noorderleeg bevindt zich in de gemeente Het Bildt tussen Zwarte Haan en Holwerd. Dit gebied ca. drie km breed en heeft een wandelroute van ongeveer acht km. Wegens het broedseizoen is het nu alleen mogelijk om Noorderleeg op de gemarkeerde wandelroutes te betreden. Het gebied is goed te overzien vanaf de zeedijk. Als gevolg van eeuwenlang landaanwinningswerken, is dit kwelderlandschap ontstaan. Allereerst waren er boeren die op deze manier hun bezit wisten uit te breiden. Later heeft het rijk de werkzaamheden voortgezet. Doormiddel van een monument bij Zwarte Haan, worden wij herinnerd aan de slikwerkers die het ‘ezelsbokkewurk’ onder barre omstandigheden hadden verricht. Dit buitendijkse gebied kwam in de belangstelling te staan door het deltaplan. Dit voorzag in het verhogen van de dijken en een nieuwe dijk langs de landaanwinningswerken. Hierdoor zou het slikkengebied worden ingepolderd waardoor het in een vruchtbaar akkerbouwgebied zou worden veranderd. Doordat dit werd gezien als een aantasting van het natuurgebied, werd uitsluitend gekozen voor het verhogen van de dijken. Wegens dit besluit werd het gehele buitendijkse gebied gespaard. Toen dit was besloten, kwam er een op natuurbehoud gericht beheer van het buitendijkse landschap door een natuurbeschermingsorganisatie. Het Fryske Gea kocht een aantal kavels op waaronder alle aandelen van Het Noorderleegsbuitenveld B.V.

Toen ik vanmiddag dus weer eens de hoge zeedijk beklom, opende zich weer het weidse landschap ‘Noorderleeg’. In het uiterste gezichtsgrens was vandaag bij helder weer Ameland zichtbaar. Allereerst liggen achter de zeedijk de zomerpolders die als weiland in gebruik zijn. En dit gebied wordt bij zeer hoge vloed overstroomd door het zeewater. In het geval dit zich voordoet, zijn er tientallen drinkdobben aangelegd. Deze zijn omgeven door een ringdijk. Hierdoor blijft het zoete drinkwater voor het vee bespaard. Als gevolg van het jarenlang gebruik van kunstmest, zijn de zomerpolders zeer vruchtbaar. Daardoor bestaat de groei ook voornamelijk uit cultuurgrassen. In de dobben groeien de waterplanten snavelruppia, Schedefonteinkruid en de Zannichellia. Verder groeien op de toegangsdammen zeldzame Zeegersten en op de hoge kwelder Rood zwenkgras, Herfstleeuwentand, Zilverschoon en het Madeliefje. Maar verderop richting de zee wordt de vegetatie meer fascinerend. Verder richting de zee worden de kwelders lager die vervolgens overgaan in verre slikvelden. Bovendien zijn de sporen van de landaanwinningswerken zichtbaar in vorm van rijshoutdammen en greppels en sloten. Het lage deel van de kwelder bestaat uit een gebied zonder plantenbegroeiing. Als dit lage gedeelte bij eb droogvalt, dan wordt het gekoloniseerd door Zeekraal en Engels slijkgras. In het allerlaagste deel bevinden zich pionieersoorten die zich mozaïek van kleuren vormen. Dit wordt veroorzaakt door een fijn verschil van hoogte. De soorten vermeerderen zich snel en bestaan naast Zeekraal uit Schorrekruid, Spiesmelde, Gewone zoutmelde, Zeeweegbree, kweldergrassoorten, Melkkruid, Aardbeiklaver en de Zeealsem. Doordat er veel licht zaad wordt geproduceerd, worden deze soorten gemakkelijk verspreidt. Deze sequentiële reeksen worden landaanwinning weer weggeconcurreerd door de hiervoor genoemde vegetatie of uiteraard door aanwinningswerken geïnhibeerd. Elk gedeelte geeft dus zijn eigen kleur aan het landschap. In de herfst het bruinrood van de Zeekraal en het zilver van de Zeealsem, langs de pier van Holwerd in de nazomer de paarse gloed van de Zeeaster en in het voorjaar langs de stroomgeulen het Engels lepelblad.

Vandaag heb ik waarnemingen gedaan van de vogelbevolking in zeer grote aantallen. Met name zie je hier een wisselende vogelrijkdom, aangezien hier voedsel overvloedig aanwezig is. Maar ook de oppervlakte en de rust zorgen voor dit vogelrijkdom. Deze vogels zoeken elk jaar weer hun weg van Canada en West-Siberië naar Mauritanië en Guinee Bissau of nog verder en weer terug. Op de Noorderleeg kunnen ze in korte tijd hun reserves op peil brengen om vervolgens de lange reis van vierduizend kilometer of meer voort te zetten. Maar sommigen blijven hier het hele winterhalfjaar. Momenteel bestaan de pleisteraars uit ganzen die nu bij tienduizenden op de kwelder grazen. Ook komt het soms voor dat van de Rotgans in dit gebied een vijfde deel van de wereldpopulatie zich ophoudt. Tevens komt de Smient hier veelal voor en daarnaast voor korte tijd de Steltloper. Ze weten zich te voeden door de rijke voedselbron in het slik. Het gaat dan om slijkgarnaaltjes, zeeduizendpoten en krabbetjes. Andere soorten vinden hun voedsel tussen de vegetatie zoals spinnetjes, kreeftjes en kevers. Echter, zijn er wel ongeveer vijftienhonderd geleedpotigen in dit gebied bekend. Maar fascinerender vond ik vandaag die foeragerende vogels. Bij laagwater verspreide de vogels zicht over het uitgestrekte wad en bij vloed concentreren de vogels zich op de hoge kwelder. De vogels die zich hier ophouden zijn: kluten, krombekstrandlopers, zwarte ruiters, kanoetstrandlopers, tureluurs, zilverplevieren, Rosse grutto’s, goudplevieren, wulpen en bonte strandlopers. Dit is afhankelijk van het seizoen en elk hebben ze hun voorkeursbiotoop. Vooral wetenschappers bestuderen de soorten. Ze bestuderen de broedtijd in het hoge noorden, de tussenstop op de kwelder en het verblijf in West-Afrika. Hierdoor krijgen ze een beeld van de prestaties van de vogels. Hieruit blijkt dat de vogels erg afhankelijk zijn van ons waddengebied, want hier brengen ze hun energiebalans op peil voor de tochten van Afrika naar Siberië en omgekeerd.

Het toekomstige beleid is gericht op het verkwelderen. Dat houdt in dat het zoute water meer invloed krijgt op het gebied. Hierdoor verandert de dieren- en plantenwereld. In de toekomst wil men een aaneengesloten buitendijks kweldergebied laten ontstaan. Het gaat dan om het gebied tussen Zwarte Haan en de pier van Holwerd. Dit zal een bijdrage leveren aan een duurzaam behoud van het Waddengebied.